Yennayer gar wassaɣ d wakal akked tuɣalin ɣer tmagit

Yennayer gar wassaɣ d wakal akked tuɣalin ɣer tmagit

Yennayer, Nnayer, Ixef n useggas n Yimaziɣen, neɣ Tawwurt n useggas, i d-yeskanen anekcum n tallit-nniḍen n tfellaḥt (Said Bouterfa, 1996, p. 58), d yiwet gar tfaskiwin tidelsanin tiqburin i d-yeqqimen ar ass-a deg Tefriqt n ugafa. Sfugulen-t akk yimezdaɣ n tmazɣa, seg temsunin n Siwa ɣer unẓul n tniri, almi d Tigzirin Tiknariyin. Yeskanay-d tamagit d umezruy i yezdin iɣerfan-a. Yettuɣal-d yal aseggas deg 12 yennayer, ɣef waya Jean Servier yenna-d deg umagrad-is « Les rites du labour en Algérie » (Leɛwayed n tfellaḥt deg Lezzayer), azemz-a, d ass aneggaru n tyerza d uzraɛ ɣer yifellaḥen (Jean Servier, 1951, p. 180).

Yennayer yemgarad wamek i t-sfugulen, seg temnaḍt ɣer tayeḍ, maca yezdi-tent yidles (timazɣawalin, tiɛerbawalin). Yesseǧhad assaɣen inmettiyen gar yimezdaɣ n Tefriqt n ugafa, yerna yessemlalay-iten-id, s « useḥbiber ɣef usfugel n tfaska-a tinmettit d umezruy iɣer teqqen. » (Toualbi Nouredine, 1988, p. 34).

Ilmend n waya, yewwi-d ad d-nesken azal i ila Yennayer deg tmagit d umezruy. D acu i yeǧǧan ansayen d tfelsin i d-yettbinen deg leɛwayed s wayes i tsfugulen, mazal ddren deg wallaɣen n yimdanen, deg yal tamnaḍt deg Lezzayer ? Amek i mazal yettwaḥrez deg tallit-a n ubeddel adelsan ?

Yennayer mačči kan d tafaska neɣ d tameɣra, maca yurez ɣer waṭas n yizamulen idelsanen, yerzan asfugel, leɛwayed, tifelsin d umezruy. Akken i yettekki urgaz deg usfugel-ines, i tesɛa tmeṭṭut tamlilt meqqren deg uḥraz n leɛwayed d uselmed-nsent i tsutwin i d-itteddun s tmucuha d wumyiten, d uheyyi n yisufar n wučči yemgaraden.

Yennayer yekcem deg tgemmi tarangawt n Yimaziɣen, yettak afud i tdukkli taɣelnawt, imi d amur deg tmagit tazzayrit. Iwakken ad as-nerr azal i tiwulmen, nra ad d-nessuddes ass n tezrawt ara yilin d tagnit ideg ara d-nesken azal i yesɛa usfugel n yennayer deg useḥbiber ɣef tmagit d umezruy yezdin igduden imaziɣen, s wudem ussnan, iwakken ad nessekfel ayen yeffren d wayen ur nefri deg-s, s tezrawt n yisental-a :